Het KiVa-programma is een uitgebreide aanpak om pesten op scholen tegen te gaan en de sociale veiligheid te versterken. Het is niet zomaar een interventie tegen pesten, maar een schoolbreed programma dat zich richt op zowel preventie als oplossing van sociale problemen. In dit artikel gaan we dieper in op wat KiVa precies is, wat het inhoudt, en waarom het veel meer is dan alleen een anti-pestprogramma. Ook bespreken we de wetenschappelijke onderbouwing van het programma en de brede toepassing ervan binnen het onderwijs.

Wat is KiVa?

KiVa is een innovatief en preventief programma dat is ontwikkeld aan de universiteit van Finland. Het programma richt zich op het creëren van een veilige en positieve schoolomgeving door het versterken van de sociale vaardigheden en de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. KiVa staat voor “Kiusaamista Vastaan,” wat in het Fins “tegen pesten” betekent. Het programma is ontworpen om de groepsdynamiek in klassen te verbeteren en pesten te voorkomen, door niet alleen de pesters en slachtoffers aan te pakken, maar ook de rol van de omstanders te erkennen en te versterken.

Sociale vaardigheden en sociaal-emotionele ontwikkeling

Binnen KiVa wordt veel aandacht besteed aan het ontwikkelen van sociale vaardigheden bij leerlingen. Dit omvat het herkennen van eigen emoties en die van anderen, empathie, en het omgaan met verschillende sociale situaties. Door het versterken van deze vaardigheden leren kinderen niet alleen om beter met elkaar om te gaan, maar ook om conflicten op een constructieve manier op te lossen. Het programma biedt lessen en activiteiten die gericht zijn op het verbeteren van het groepsgevoel en het bevorderen van een respectvolle omgang met elkaar.

Meer dan een anti-pestprogramma?

Hoewel KiVa vaak wordt geassocieerd met anti-pesten, is het programma veel meer dan dat. Het biedt een uitgebreide aanpak voor de sociaal-emotionele vorming van leerlingen en richt zich op het verbeteren van de gehele schoolcultuur. KiVa is ontworpen om schoolbreed toegepast te worden, wat betekent dat niet alleen de leerlingen, maar ook de leerkrachten, schooldirectie en ouders bij het programma worden betrokken. Deze brede aanpak zorgt ervoor dat positief gedrag de norm wordt en dat iedereen zich verantwoordelijk voelt voor het welzijn van anderen.

Centrale uitgangspunten

Een van de kernprincipes van KiVa is dat het programma zich richt op de hele groep, in plaats van alleen op de pesters of slachtoffers. Dit groepsgerichte perspectief benadrukt dat alle leerlingen samen verantwoordelijk zijn voor het creëren van een positieve en veilige leeromgeving. Dit betekent dat iedereen een rol heeft in het voorkomen en oplossen van problemen binnen de groep. Bovendien werkt KiVa zowel preventief als curatief, wat betekent dat het programma niet alleen gericht is op het voorkomen van problemen, maar ook op het effectief oplossen ervan wanneer ze zich voordoen.

Schoolbreed en groepsgericht

KiVa’s schoolbrede aanpak betekent dat er op verschillende niveaus wordt gewerkt aan een positieve schoolcultuur. Op schoolniveau zorgt KiVa voor een gezamenlijke visie op veiligheid en respect. Op klassikaal niveau biedt het programma tools voor leerkrachten om een veilig en ondersteunend leerklimaat te creëren. Op individueel niveau helpt KiVa leerlingen bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden en zelfvertrouwen. Door deze gelaagde aanpak wordt een veilige en positieve schoolomgeving gecreëerd waar iedereen zich welkom voelt.

Wetenschappelijk bewezen programma

KiVa is een van de weinige programma’s die wetenschappelijk zijn bewezen effectief te zijn in het tegengaan van pesten en het bevorderen van sociale veiligheid op scholen. Het programma is grondig getest en geëvalueerd in verschillende landen, waarbij telkens positieve resultaten zijn behaald. Deze wetenschappelijke basis zorgt ervoor dat KiVa voortdurend wordt geüpdatet en verbeterd, zodat het programma blijft aansluiten bij de laatste inzichten en ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en psychologie.

Evidence based

De wetenschappelijke onderbouwing van KiVa komt voort uit uitgebreid onderzoek aan de universiteit van Finland. De effectiviteit van het programma is aangetoond in diverse studies, waarbij significante verminderingen in pestgedrag en verbeteringen in de sociale cohesie binnen groepen zijn waargenomen. Deze resultaten maken KiVa tot een van de meest betrouwbare programma’s op het gebied van pestpreventie en sociale ontwikkeling. De continue monitoring en evaluatie van het programma zorgen ervoor dat het steeds verder wordt ontwikkeld en verbeterd, met als doel een optimale effectiviteit te bereiken.

Oplossingsgericht en toekomstgericht

Een belangrijk aspect van KiVa is de oplossingsgerichte en toekomstgerichte benadering. In plaats van te focussen op het verleden en de schuldvraag, richt KiVa zich op hoe problemen in de toekomst voorkomen kunnen worden. Dit betekent dat leerlingen worden aangemoedigd om na te denken over positieve oplossingen en hoe zij kunnen bijdragen aan een beter klimaat binnen de groep. Deze benadering helpt niet alleen bij het oplossen van bestaande problemen, maar bevordert ook een positieve houding ten opzichte van het omgaan met toekomstige uitdagingen.

Het KiVa-programma is dus veel meer dan alleen een anti-pestprogramma. Het biedt een uitgebreide, wetenschappelijk onderbouwde aanpak voor het bevorderen van sociale veiligheid en positieve groepsvorming op scholen. Met zijn brede focus op de hele schoolgemeenschap en de nadruk op het ontwikkelen van sociale vaardigheden en sociaal-emotionele competenties, draagt KiVa bij aan een gezonde en veilige leeromgeving waarin elk kind zich kan ontwikkelen.